הגר אזולאי
هچار أزولاي
המחלקה לפסיכולוגיה.
قسم علم النفس.
נושא המחקר | موضوع البحث
ישראל תחת לחץ: התבוננות חדשה בגזענות בלתי-מודעת כלפי יוצאי אתיופיה וערבים ילידי ישראל.
إسرائيل تحت وطأة الضغوط: تأمّلات جديدة في العنصريّة غير الواعية تُجاه اليهود من أصول إثيوبيّة والعرب مواليد البلاد.
תקציר המחקר | ملخص البحث
כיצד תתגבר ישראל, מדינת כל מגזריה ומהגריה, על אי-שיוויון מבוסס מוצא וצבע עור?
ההעדפה האנושית למוכר, ובכלל זה לקבוצה האתנית הקרובה, נחקרה רבות. עשרות שנות מחקר בתחום הפסיכולוגיה החברתית ביססו את נטייתם של אנשים ליתר נדיבות (Rand et al., 2009), שיתוף פעולה (Yamagishi, Jin, & Kiyonari, 1999) ואמון (Foddy, Platow, & Yamagishi, 2009) כלפי חברי קבוצת הפנים שלהם לעומת חברי קבוצת החוץ.
בעוד שהמחקר הפסיכולוגי בתחום של יחסים בין-קבוצתיים משגשג, המנגנונים הביולוגיים העומדים בבסיסם נותרים לרוב באפלה. עבודת המחקר שלי עושה שימוש בשיטות חדשניות להערכת מרקרים ביולוגיים ולעיבוד קוגניציה חברתית בכדי לבדוק האם חשיפה ללחץ אקוטי גורמת לשינויים אוטונומיים ולא מודעים בתפיסה החברתית של חברי קבוצת הפנים. באופן ספציפי, האם חשיפה ללחץ של חברי קבוצת הרוב בישראל (יהודים אשכנזים ומזרחים) גורמת לשינוי באופן שבו הם תופסים קבוצות חוץ (יוצאי אתיופיה וערבים ילידי ישראל). המחקר שוזר נושאים מרכזיים בציבוריות הישראלית, משום שההשערה המרכזית הינה שלחץ יגרום לעלייה בהטיות קוגניטיביות-חברתיות של יהודים אשכנזים ומזרחים כלפי יוצאי אתיופיה וערבים ילידי ישראל.
רבים מההקשרים שבהם הטיות מסוג זה באות לידי ביטוי הינם רווי לחץ (למשל, שיטור יתר). המחקר הנוכחי עשוי לפיכך לסייע בפיתוח מודעות ותוכניות התערבות חדשות שיתמקדו בתהליכים בלתי מודעים העומדים בבסיס גזענות.
كيف تتغلّب إسرائيل، دولة كلّ قطاعاتها وأوساطها والمهاجرين إليها، على اللامساواة التي تستند إلى الأصل العرقيّ ولون البشرة؟
أُعدّت الكثير من الأبحاث حول مسألة تفضيل الإنسان لما يعرفه، ومن ضمن ذلك المجموعة الإثنيّة القريبة. رسّخت عشرات السنين من الأبحاث في مجال علم النفس الاجتماعيّ ميل الناس إلى لعطاء أكثر (Rand et al., 2009)، والتعاون (Yamagishi, Jin, &Kiyonari, 1999) مع أعضاء مجموعة الداخل الخاصّة بهم والثقة بهم (Foddy, Platow, &Yamagishi, 2009)، مقارنة بأعضاء مجموعة الخارج.
في حين تزدهر دراسات علم النفس في مجال العلاقات بين المجموعات، فإنّ الآليّات البيولوجيّة التي تقف في أساسها تبقى على الأغلب يكتنفها الغموض. يستخدم بحثي طرائق حديثة لتقييم العلامات البيولوجيّة ولمعالجة الإدراك الاجتماعيّ لفحص ما إذا كان التعرّض للضغط الحادّ يؤدّي إلى التغيّرات المستقلّة وغير الواعية في التصوّر الاجتماعيّ لدى أعضاء مجموعة الداخل. وعلى وجه التحديد، هل الاطّلاع على ضغوط أعضاء مجموعة الأغلبيّة في إسرائيل (اليهود الأشكناز والشرقيّين)، يؤدّي إلى تغيّر في الطريقة التي ينظرون فيها إلى المجموعات الخارجيّة (اليهود من أصول إثيوبيّة والعرب مواليد البلاد).
تتضافر في هذا البحث مواضيع مركزيّة في الحياة العامّة في إسرائيل، لأنّ الفرضيّة الرئيسيّة هي أنّ الضغط يؤدّي إلى ارتفاع في الميول الإدراكيّة-الاجتماعيّة لليهود الأشكناز والشرقيّين تُجاه اليهود من أصول إثيوبيّة والعرب من مواليد هذه البلاد.
الكثير من السياقات التي تنعكس فيها ميول من هذا النوع مشبعة بالضغط (على سبيل المثال، الإفراط في تواجد الشرطة). ولذلك، فإنّ البحث الحالي من شأنه الإسهام في تطوير الوعي وبرامج التدخّل الجديدة التي تشدّد على السيرورات غير الواعية التي تقف في أساس العنصريّة.